İçindekiler
Azerbaycan Alfabesi
Azerbaycan Alfabesi Hakkında Bilgi
Azerbaycan’da kullanılan alfabe Latin alfabesidir. İlk olarak 1929 yılında kullanılmaya başlanmış ancak kullanılması Sovyetler Birliği tarafından reddedilmiştir. Bilindiği üzere Rusça Kiril alfabesi ile yazılmaktadır ve Sovyetler Birliği’nde halk genel olarak Rusça yazmakta ve konuşmaktadır. 1939 yılında alfabenin reddedilmesi üzerine ülkede Kiril alfabesi kullanılmış ve Rusça hakim dil olmuştur. Bugün bakıldığında Azeri halkının büyük çoğunluğunun Azerice yanında Rusça da konuşabildiği görülmektedir. 1991 yılında Azerbaycan’ın kendi bağımsızlığı ilan etmesi üzerine yeniden kendi özlerine dönerek Azeri Türkçesinin yazılışında ve okunuşunda kullanılan Latin alfabesini kullanmaya başlamışlardır. Azerbaycan Türkçesi Yakutça’dan sonra Latin alfabesi ile yazılan ikinci Türk dilidir.
Azerbaycan’da 1929 yılında kullanılan Latin alfabesi Bakü’de Türk Alfabe Komitesi tarafından bulunmuştur. Azerbaycan alfabesindeki harfler Türk alfabesine yakın olmakla birlikte bir iki harf farklılığı bulunmaktadır. 1992 yılından sonra Azerbaycan resmi alfabesi şu harflerden oluşmaktadır: Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Ee, Əə, Ff, Gg, Ğğ, Hh, Xx, Iı, İi, Jj, Kk, Qq, Ll, Mm, Nn, Oo, Öö, Pp, Rr, Ss, Şş, Tt, Uu, Üü, Vv, Yy, Zz. Görüldüğü üzere sadece Əə, Xx ve Qq harfleri hariç diğer harfler Türk alfabesinin aynısıdır. Türk alfabesi ve Azerbaycan alfabesi birbirine yakın olduğu için Azerice kolayca öğrenilmektedir. Hatta Azerbaycan alfabesi tam olarak öğrenilmeden bile Azerice konuşmaların benzerliği nedeni ile kolayca anlaşılmaktadır.
Azerbaycan’ın Alfabetik Tarihi ve Önemi
Azerbaycan, Avrasya’nın Kafkasya bölgesinde yer alan bir ülkedir. Ülkenin dokuz milyonluk bir nüfusu ve 65.700 mil karelik bir alanı var. Azerbaycan petrol, gaz, kükürt, metalurji, su ve siyah altın gibi doğal kaynaklar açısından zengindir. Azerbaycan yıllar içinde büyük bir ekonomik güç haline geldi ve uluslararası politikada da önemli bir rol oynadı. Aslında Azerbaycanlılar sanat ve bilime katkı sağladığı gibi insan haklarını da geliştirmişlerdir. Kendi topraklarının Sovyet yönetiminden bağımsızlığının sağlanmasına da vesile oldular.
Azerbaycan’ın doğal kaynakları ekonomiye ve milli gurura katkıda bulunuyor. Ülkenin ana kaynakları petrol, su ve metallerdir. Azerbaycan petrol, doğal gaz, kükürt, metalurji ve su gibi doğal kaynaklar bakımından zengindir; bu nedenle, büyük bir ekonomik güç olarak kabul edilir. Azerbaycan, zengin doğal kaynak rezervleri sayesinde kaynaklarını satarak ve mamul mal satın alarak ekonomiye katkıda bulunur. Ayrıca, doğal kaynakları ihraç etmek, altyapı inşa etmek veya teknoloji endüstrilerine yatırım yapmak gibi kalkınma projeleri için kullanılabilecek gelirler sağlar. Azerbaycan, yıllardır sahip olduğu doğal kaynakların satılması sonucunda önemli bir ekonomik büyüme ve refah elde etmiştir. Yalnızca son on yılda, ülkenin gayri safi yurtiçi hasılası %54 arttı.
Azerbaycanlılar sanat ve bilime de katkıda bulundular. Azerbaycanlılar zaman içinde sanata ve edebiyata da önemli katkılarda bulundular. Önde gelen Azerbaycanlılar arasında şair Nizami Gencevi – “Leila” gibi evrensel kitapların yazarı – mimar Alexander Dominguez de León – yazar Diego de Deza – ressam Fazliza Apaydın-İsmailova – şair Abulfaz Elçibeyov – mimar Kamran Kassabov – yazar Rauf Tagliev – yazar Teymur Pashazadeh – besteci Muzaffer Hacıev — müzisyen Vagif Mustafa Paşazadeh — film yapımcısı Ramiz Ramiz Paşazadeh — siyasi liderler Mirza Hajimardan Farmanara — bilim adamı Nasim Paşa Mustafa Paşazadeh — politikacı Shahin Gobadi — müzisyen Resul Gamzirli — bilim adamı Fatali Khan Hoysandili — yazar İhsan Abbas Agayev — sanatçı Seyfulla Garayev (Seyfi).
Azerbaycanlılar da bilime katkıda bulundular. Önde gelen Azeri bilim adamları arasında fizikçi Rafiq Bedilov (Cambridge Üniversitesi’ndeki ilk Azeri profesörü), kimyager Elman İbrahimoğlu (Imperial College’daki ilk Azeri profesörü), kimyager Rasul Fasihirov (University College London’daki ilk Azeri profesörü), genetikçi Gurban Musaev (ilk University College London’da Azeri profesörü), Nobel Ödülü sahibi İskender Mirzabek Khanrapravi — 1628-1658 yılları arasında İran Şah-Hanı; fizikçi Haydar Aliyev; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist; akademisyen Sir Valery Gilchrist;
Azerbaycanlılar zaman içinde sanat ve bilimdeki başarıları sayesinde bugün dünya çapında önemli şahsiyetler haline geldiler. Onlarca yıldır doğal kaynaklarını sattıkları için çok zengin oldukları için, ekonomilerini daha da artıracak diğer endüstrilere para yatırabilirler.
